Kum tepsisi terapisi, sözel olmayan bir iletişim aracı olarak belirli kum tepsisi materyallerini kullanarak kişinin kendi içindeki sorunların ve kişilerarası sorunların açığa çıkarılarak işlenmesini içeren, terapist tarafından kolaylaştırılan dışavurumcu ve yansıtıcı bir psikoterapi biçimidir. Çeşitli kuramsal ve teknik psikoterapötik yaklaşımlara entegre edilebilir. Yönlendirici olabilir veya olmayabilir, tamamen sözel olmayan şekilde veya sözel olarak desteklenmiş olabilir.
Kum tepsisi terapisi bazı kaynaklarda oyun terapilerinin içinde yer alır. Kum tepsisi terapisi, çocukların ve yetişkinlerin duygusal ve zihinsel süreçlerini ifade etmelerine ve keşfetmelerine yardımcı olur. Terapist seans odasında yer alan minyatür figürler ve diğer nesnelerle birlikte danışandan kendi dünyasını kum tepsisi içinde sahnelemesini ister ardından bu sahneleri anlamak ve yorumlamak için bir rehberlik sağlar. Bu sahneler onun içsel dünyasını, duygularını, ilişkilerini ve deneyimlerini ifade etmesine olanak sağlar.
Kum tepsisi terapisi çocuklar, ergenler ve yetişkinler ile bireysel, gruplar, çiftler ve biraile sistemi içerisinde de kullanılabilir.
Kum tepsisi terapisi, sembollerin gücünden yararlanır ve danışanlara derinlemesine keşif ve farkındalık sağlar. Danışanlar kum tepsisi içinde sahneledikleri olaylar aracılığıyla kendilerini ifade ederken, terapist de bu sembollerin altında yatan duygusal ve zihinsel süreçleri anlamaya çalışır.
Bu terapi yöntemi, travma sonrası stres bozukluğu, kaygı, depresyon, öfke yönetimi ve ilişki sorunları gibi bir dizi zorlukla başa çıkmak için kullanılabilir. Ayrıca, çocuklarla çalışırken, çocukların duygusal ifadelerini ve zorluklarını anlamak için etkili bir araç olabilir.Kum terapötik terapötik bir araç olmaktan daha fazlasıdır. Özümüzde kim olduğumuzu açıklayabileceğimiz bir araçtır. Kumda oynama eylemi, danışana kendi bütünlüğüne yaklaşma imkanı sağlar (Dora Kalff, 1981).
Hangi danışan tipi kum tepsisi terapisinden fayda sağlar?
• İçe dönük ve gergin kişiler; kumla olan dokunsal etkileşim, gerginlik ve anksiyeteyi azaltır. Çocuk ve ergenlerle çalışırken gözlemlediğim bir durum ellerini kumda dolaştırırken ya da kumu bir elekten geçirirken daha özgür bir şekilde konuşabildikleri oldu. Bu durum zamanla öz düzenleme becerilerinin gelişmesini sağlar.
• Hiperaktif ve histerik eğilimleri olan danışanlar için ; kum tepsisinde sahne yaratmak danıkşanların odaklanmasına yardımcı olabilir. Minyatür figürlerin seçilmesi ve kum tepsisine yerleştirilmesi danışanlara sorunlarını dışsallaştırıp objektif olarak bakabilecekleri bir alan sağlar.Ryce-Menuhin (1992) kum tepsisin sahip olduğu tutma özelliğinin, histerik kişinin sınır sorunları üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu belirtir.
• Aşırı konuşan danışanlar için; Bazı danıkşanlar bir savunma olarak ya da kaçınma, direnç olarak aşırı konuşur. Bazen sorunlarına ve hislerine nasıl ulaşacaklarını bilmedikleri için aşırı konuşur. Burada sözel olmayan tecrübe farklı bir metodoloji sağlayarak bu durumları ekarte eder. Kum tepsisinin kenarları fiziksel olarak danışanın sahnesini içeride tutup sınırlandırarak danıkşanın da benzer şekilde ihtiyaç duyulan sınırları içselleştirmesine yardımcı olur.
• Rasyonelleştiren/ Düşünselleştiren danışanlar için; aslında bu durum da aşırı konu ile aynı amaca hizmet eder yani özünde duygularını nasıl ifade edeceğini bilmeme vardır. Bu danışanlar genellikle hislerine temas etmekte zorlanır. Kum tepsisi terapisi danışan sorunlarının duygusal yönlerine dair farkındalık yaratma yeteneği ile ünlüdür. Bazı danışanlar tepsideki yaratılarını tartışırken özellikle duygu düzeyinde amaçladıklarından daha fazla şeyi açıkladıklarını keşfeder. Bu kavrayış kendi hislerinde rahatsız olan danışanla r açısından üzücü olabilir. Çocuklarla çalışan sanat terapisti Edith Kramer(1972), çocukların eserlerinde kendi kendilerine ihanet ettiğini belirtir. Benzer şekilde her yaştan insan kum tepsisinden kendileri hakkında beklediklerinden ya da amaçladıklarından daha fazla şeyi dile getirebilir.
Kum tepsisi terapisi ve travma
Badenoch, bir danışanıyla yaptığı çalışma hakkında şunları yazmıştır; “Ya ortaya çıkan iç dengesini sürdürmek için sol elini kumda bırakıyordu ya da parçalardan birini tutuyor ve bunu yaptığında yatıştırıcı bir enerjinin kollarına ve göğsüne yayıldığını söylüyordu”
Travma olayı( olayları) ile başa çıkmaya çalışan her yaştan danışana kum tepsisi terapisini kullanarak müdahale etmenin hem psikolojik hem de nörobiyolojik açıdan yararları vardır. Schaefer(1994) süreçte danışana iyi gelecek bazı deneyimleri şu şekilde açıklamaktadır;
-Sembolizasyon; danışanlar suistimal veya mağduriyet durumunu minyatürleri kullanarak temsil edebilir. Tepsiye yerleştirilen yırtıcı bir hayvan, demir parmaklıkları olan bir bina bu bağlamda çok şey anlatıyor olabilir.
– mış gibi yapma özelliği ; danışanlar olayları gerçek hayatta olmamış gibi canlandırmak için yap- inan özelliğini kullanabilir. Gerçek hayatta travmaya yol açan durum esnasında kontrol edemedikleri durumları kum tepsisinde kontrol altına alarak güvenlik duygusu sağlayabilirler.
-Yansıtma; Zor ve potansiyel olarak korkutucu olan duyguları insanlar ve hayvanlarla yansıtmak daha güvenli hissettirebilir.
-Yer değiştirme; Olumsuz duyguları doğrudan muhatabına ifade etmek yerine minyatür figürlerle aktarabilir. Duygusal boşalmanın gerçekleşmesi araçlar yoluyla kolaylaşmış olur.
